Có nhiều vụ án với tính chất và hậu quả nghiêm trọng, trong đó những bị can chủ mưu đóng vai trò rất quan trọng. Thế nhưng, trong tiến trình tố tụng và giải quyết hậu quả vụ án lại bị tắc, vì những bị can đó bất ngờ bị… bệnh tâm thần.
Tổ chức, tham gia trực tiếp thực hiện hành vi phạm tội
Năm 2016, TAND Q.1 (TP.HCM) xác định bà Trần Thị Mỹ Hiền mất năng lực hành vi dân sự, có người giám hộ. Song, từ tháng 5.2017 – 6.2019, bị can này lại thông qua các dự án “ma”, tổ chức lừa đảo hàng trăm tỉ đồng. Cụ thể, Cơ quan CSĐT (CQĐT), Công an TP.HCM hoàn tất kết luận điều tra, chuyển hồ sơ sang Viện KSND TP.HCM, đề nghị truy tố bị can Phạm Thị Tuyết Nhung (42 tuổi, Giám đốc Công ty tư vấn đầu tư BĐS Angel Lina – viết tắt là Công ty Angel Lina), Nguyễn Ngọc Hoàng (37 tuổi, đại diện Công ty Đất Vàng Hoàng Gia, trước khi bị bắt là luật sư Đoàn luật sư TP.HCM) và 6 đồng phạm về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Trong vụ án này, bà Trần Thị Mỹ Hiền là một mắt xích quan trọng, song được xác định là người mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.
Theo hồ sơ vụ án, các bị can thông qua 3 pháp nhân: Công ty Angel Lina, Công ty Đất Vàng Hoàng Gia, Công ty tư vấn đầu tư BĐS Hoàng Kim Land, vẽ 18 dự án “ma” tại nhiều quận huyện trên địa bàn TP.HCM.
Theo CQĐT, Nhung làm ăn chung với bà Trần Thị Mỹ Hiền (59 tuổi, Giám đốc Công ty Đất Vàng Hoàng Gia, thành lập Công ty tư vấn đầu tư BĐS Hoàng Kim Land). Cả hai tìm mua những thửa đất có mục đích sử dụng khác nhau như đất ở, trồng cây, trồng lúa… rồi thỏa thuận việc mua bán và thanh toán một phần tiền, có lập vi bằng.
Bà Hiền sau đó thuê kiến trúc sư thiết kế các thửa đất thành dự án đất ở đô thị có tỷ lệ bản vẽ 1/500 hoàn chỉnh, đầy đủ cơ sở hạ tầng như điện, cấp nước và thoát nước.
Trần Thị Mỹ Hiền (cầm giấy) đứng ra thương thảo với khách hàng khi những người này đến đòi tiền mua đất
Những dự án không có thật này được đặt tên khu dân cư: Nguyễn Thị Tú, Triều An, Liên khu 5 – 6, Tây Lân, Bùi Thanh Khiết, Hiệp Thành, Xuân Thới Thượng, Làng đại học Linh Trung, Đỗ Xuân Hợp, Hương lộ 11, Phạm Hùng, Phước Long B…
Để có pháp nhân thực hiện ký kết hợp đồng, Nhung và Hiền chỉ đạo cấp dưới thành lập Công ty Angel Lina, thuê người quảng cáo các dự án, để bán đất nền dưới dạng hợp đồng khác nhau, như “Hợp đồng đặt cọc”, “Hợp đồng góp vốn”…, rồi chiếm đoạt tiền.
Để tạo lòng tin và thu hút đầu tư từ khách hàng, các bị can đưa ra các chính sách, khuyến mãi, hạ giá bán đối với các nền đất thổ cư (không có thật) rẻ hơn giá thị trường tại thời điểm giao dịch, chiết khấu cao, cam kết bồi thường và hoàn lại toàn bộ vốn đầu tư khi không thực hiện giao đất…
CQĐT xác định với thủ đoạn trên, đến nay, các bị can đã lừa đảo chiếm đoạt hơn 815 tỉ đồng của 584 bị hại. Trong đó, bị can Nhung là chủ mưu, chỉ đạo xuyên suốt đối với toàn bộ hoạt động của Công ty TNHH Đất Vàng Hoàng Gia và Công ty Angel Lina, được sự giúp sức của cấp dưới, trực tiếp ký 512 hợp đồng thỏa thuận việc chuyển nhượng các nền đất không có thật của 12 dự án, chiếm đoạt hơn 536 tỉ đồng của 424 người bị hại.
Đối với bà Trần Thị Mỹ Hiền, giữ vai trò là người tổ chức, chủ mưu và tham gia trực tiếp, xuyên suốt thực hiện hành vi phạm tội cùng những bị can trên. Ngoài ra, khi đến hạn không thực hiện thỏa thuận giao đất, bà này đã thuyết phục được khách hàng tiếp tục đồng hành với mình bằng cách đổi nền đất, đổi pháp nhân ký hợp đồng, diễn ra trong thời gian dài, sau đó các bị hại mới nộp đơn tố cáo.
Mất năng lực hành vi vẫn ký hơn 100 hợp đồng giao dịch có công chứng
Tuy nhiên, khi vụ án được khởi tố, phía bà Trần Thị Mỹ Hiền luôn trưng ra quyết định năm 2016 của TAND Q.1 (TP.HCM), tuyên bố bà Trần Thị Mỹ Hiền bị mất năng lực hành vi dân sự, nên chưa thể khởi tố bà này.
Quá trình điều tra, CQĐT tiếp tục thu thập được một số hợp đồng ủy quyền liên quan đến lĩnh vực đất đai, văn bản thỏa thuận chấm dứt hợp đồng đặt cọc… do bà Trần Thị Mỹ Hiền tham gia ký thỏa thuận từ tháng 5.2017 – 6.2019. Tất cả 109 hợp đồng giao dịch được lập tại 10 văn phòng công chứng ở TP.HCM; và các công chứng viên đều xác định bà Hiền có năng lực hành vi dân sự, vào số công chứng theo quy định.
Cơ quan điều tra đọc lệnh bắt tạm giam bị can Phạm Thị Tuyết Nhung (bìa trái)
Tháng 11.2019, Cơ quan CSĐT, Công an TP.HCM đã có quyết định trưng cầu giám định, trưng cầu Viện Giám định pháp y tâm thần T.Ư phân viện phía nam (Viện Pháp y tâm thần T.Ư Biên Hòa) tiến hành giám định pháp y tâm thần đối với bà Hiền. Tháng 5.2020, Viện Pháp y tâm thần T.Ư Biên Hòa kết luận: trước, trong và sau khi gây án (từ tháng 5.2017 – 6.2019), đương sự bị bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc loại hỗn hợp, đương sự hiện mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.
Nhận thấy kết luận pháp y trên chưa đảm bảo tính khách quan và theo đề nghị của Viện KSND TP.HCM, tháng 6.2020, Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM ra quyết định trưng cầu giám định, đề nghị Viện Pháp y tâm thần T.Ư (Hà Nội) tiến hành giám định lại tình trạng bệnh tâm thần đối với bà Hiền.
Tháng 9.2020, Viện Pháp y tâm thần T.Ư kết luận: trước, trong và sau khi thực hiện hành vi phạm tội (từ tháng 5.2017 – 6.2019) và tại thời điểm giám định bà Hiền mắc bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc loại hỗn hợp. Tuy nhiên, kết luận cũng nêu: Trước, trong và sau khi thực hiện hành vi phạm tội (từ tháng 5.2017 – 6.2019), bệnh ở giai đoạn thuyên giảm, đối tượng hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Tại thời điểm giám định bệnh ở giai đoạn cấp tính, bà Hiền mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.
Đưa đi chữa bệnh bắt buộc
Để đảm bảo tính chính xác, khách quan của kết luận giám định pháp y tâm thần, Cơ quan CSĐT, Công an TP.HCM ra quyết định trưng cầu giám định lần 2, đề nghị Viện Pháp y tâm thần T.Ư tiến hành giám định lại lần 2 đối với bà Trần Thị Mỹ Hiền. Tháng 1.2021, Viện Pháp y T.Ư kết luận lại lần 2, xác định: trước, trong, sau khi gây án từ tháng 5.2017 – 6.2019, và tại thời điểm giám định (tháng 10.2020), bà Hiền mắc bệnh rối loạn phân liệt cảm xúc loại hỗn hợp. Trước, trong khi thực hiện hành vi phạm tội, bệnh ở giai đoạn thuyên giảm, đối tượng hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Tại thời điểm giám định, bệnh ở giai đoạn cấp tính, bà Hiền mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.
CQĐT xác định hành vi của bà Hiền đã phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với vai trò chủ mưu. Nhưng từ các kết luận trên, CQĐT đã ra quyết định tạm đình chỉ bị can đối với bà Hiền, sau khi áp dụng biện pháp chữa bệnh bắt buộc sẽ xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.
Hiện, bị can Trần Thị Mỹ Hiền đang điều trị bệnh tại Viện Pháp y tâm thần T.Ư Biên Hòa theo quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh ngày 10.3.2021 của Viện KSND TP.HCM. (còn tiếp)
Dấu hiệu rửa tiền khi Trần Thị Mỹ Hiền không có tài sản nào ?
Quá trình điều tra, Lê Xuân Tâm (con bà Hiền, cũng là người giám hộ của bà Hiền), trình bày bà Trần Thị Mỹ Hiền bị mất năng lực hành vi dân sự, theo quyết định số 1138/2016 của TAND Q.1 (TP.HCM). Sau đó, bà Hiền được ông Lê Xuân Tâm, Nguyễn Trọng Hào giám hộ. Từ ngày 28.8.2018 đến nay, ông Tâm tiếp tục thực hiện giám hộ cho bà Hiền. Tại thời điểm thực hiện giám hộ không ghi nhận tài sản của người được giám hộ.
Đối với nội dung xác định vai trò, ý thức của Nguyễn Trọng Hào, Lê Xuân Tâm trong giai đoạn giám hộ cho Hiền có dấu hiệu đồng phạm với bị can về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” hay không. Đồng thời, với nội dung yêu cầu xác định có dấu hiệu của tội phạm “rửa tiền” hay không phát sinh từ hành vi Hiền chuyển giao một phần đất tại Phan Thiết cho Phạm Thị Tuyết Nhung, Lê Thị Ngọc Cẩm. Cũng như một số tiền thu của khách hàng được chuyển khoản đến các tài khoản cá nhân khác. Ngày 22.11.2022, CQĐT đã thực hiện quyết định tách hành vi và tài liệu liên quan để tiếp tục giải quyết nguồn tin về tội phạm xử lý theo quy định. Đồng thời, ngày 18.5.2023, CQĐT đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và quyết định tách hành vi và tài liệu liên quan đến người tham gia giám hộ Nguyễn Trọng Hào (luật sư) và Lê Xuân Tâm.
Trong đó, ông Nguyễn Trọng Hào đại diện cho người giám hộ là Trần Thị Mỹ Hiền chuyển giao một số dự án BĐS cho người nhận là Phạm Thị Tuyết Nhung.
